Odprawa należy się każdemu pracownikowi, który zostaje zwolniony z pracy z przyczyn od siebie niezależnych i niezawinionych, jeśli zakład pracy zatrudnia minimum dwudziestu pracowników. Gdy pracodawca dyscyplinarnie wypowiada pracownikowi umowę o pracę, podając ku temu uzasadniony powód, odprawa się nie należy.
W przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron pracownikowi również należy się odprawa, o ile zachowane są poprzednie proporcje, tj. pracodawca posiada w swojej kadrze minimum 20 osób (niezależnie od rodzaju umów), a rozwiązanie odbywa się bez winy pracownika, np. z powodu redukcji etatów zarządzonej przez pracodawcę. Jeśli pracownikowi nie odpowiadają zmienione warunki pracy, np. niższa zaproponowana stawka niż określona uprzednio w umowie o pracę i strony godzą się na rozwiązanie umowy, taki pracownik powinien otrzymać odprawę.
Nie ma znaczenia czy pracownik ma podpisaną umowę na czas określony czy nieokreślony, jeśli do zwolnienia doprowadziły czynniki zawinione przez pracodawcę, pracownik ma prawo roszczenia o odprawę. Do najczęstszych przyczyn rozwiązania umowy o pracę z winy pracodawcy zalicza się wszelkie zmiany organizacyjne, przebranżowienie, przyczyny ekonomiczne, upadłość firmy, oraz przeniesienie zakładu pracy do innej miejscowości.
Od odprawy nie oblicza się składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, opłaca się jedynie podatek dochodowy (od osoby fizycznej).
Już raz otrzymałem odprawę, mogę dostać ją po raz drugi w innej firmie?
Nie ma określonej liczby odpraw, którą może otrzymać jedna osoba fizyczna. Zatem, jeśli pracownik otrzymał odprawę w poprzedniej pracy i znów spotkał się z sytuacją, w której zostaje zwolniony lub rozwiązuje umowę o pracę za porozumieniem z przyczyn od siebie niezależnych, a z winy pracodawcy, jak najbardziej ma prawo do otrzymania odprawy.
To samo tyczy się innych ustaleń w zakładowych regulaminach. Jeśli gdzieś istnieje zapis o wypłacie wynagrodzenia z tytułu danej liczby miesięcy w przypadku zwolnienia, zwalniany pracownik otrzymuje ten dodatek zagwarantowany w regulaminie, ale ma również prawo do normalnej odprawy.
Jak obliczyć kwotę odprawy?
Obliczanie wysokości odprawy przebiega tak samo jak obliczanie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Można to zrobić za pomocą programów komputerowych dla księgowości, albo skorzystać ze wzorów.
Wysokość odprawy zależy zawsze od lat pracy w danej firmie. Jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż dwa lata, otrzymuje kwotę równą wynagrodzeniu za jeden miesiąc. Najczęściej jeśli czas waha się od dwóch do ośmiu lat pracy, kwota równa się dwóm miesiącom wynagrodzenia, a jeśli przewyższa osiem lat – trzem miesiącom. Abstrahując od ewentualnych dodatków określonych w regulaminie, ogólna wysokość odprawy musi być niższa niż kwota odpowiadająca piętnastokrotności stawki minimalnej pensji.
Należy pamiętać, że staż pracy oblicza się przez zsumowanie całego czasu zatrudnienia w firmie, nawet jeśli pracownik związany był kilkoma umowami, np. okresem próbnym, potem umową o pracę itp.